Uczniowie klasy IIa postanowili dowiedzieć się, co to są kratery uderzeniowe i co wpływa na ich kształt i rozmiar. Pierwsze informacje zdobyliśmy przeglądając ciekawe albumy i książki o kosmosie, następnie sięgnęliśmy do informacji zamieszczonych w WIKIPEDII, dowiedzieliśmy się, że kratery to koliste zagłębienia lub zniekształcenia na powierzchni ciała niebieskiego spowodowane upadkiem meteorytu, planetoidy lub komety.

Pierwszy krater uderzeniowy został zidentyfikowany w Arizonie w USA przez geologa Daniela Barringera w 1903 roku. Krater ten jest obecnie najlepiej znanym i jednym z najlepiej zachowanych kraterów uderzeniowych na Ziemi.


Na księżycu też są kratery.


W Układzie Słonecznym jest wiele różnej wielkości asteroid i komet, które mogą zagrażać naszej planecie.


Postanowiliśmy przekonać się o tym, jak tworzą się kratery i dowiedzieć, od czego zależy ich wielkość i głębokość. W tym celu wykonaliśmy następujące czynności:

1. Przygotowaliśmy i rozciągnęliśmy na podłodze folię malarską.
2. Przynieśliśmy plastikowy pojemnik.
3. Pojemnik położyliśmy na środku i wypełniliśmy po brzegi mąką. Upewniliśmy się, że mąka jest rozmieszczona równomiernie w pojemniku (płaski wierzch).
4. Rozsypaliśmy cieniutką warstwę kakao.
5. Przygotowaliśmy "impaktory" (piłkę do golfa, cytrynę, pomarańczę, ananasa) oraz miarkę.
6. Przystąpiliśmy do wykonania kraterów:
-określiliśmy wysokość, z której zrzucany będzie obiekt za pomocą miarki, zaznaczyliśmy na miarce wysokości 80 cm i 1,5 m;
- oceniliśmy średnicę każdego z "impaktorów" używając linijki;
- zważyliśmy impactory;
- zrzucimy pierwszy "impaktor" z wysokości 80 cm;
- zmierzyliśmy średnicę, głębokość krateru, długość promieni wyrzutowych;
- zrzuciliśmy ten sam impaktor z wysokości 1,5 metra;
- zapisaliśmy obserwacje.
7. Powtórzyliśmy punkt 6 z każdym z impaktorów.

Po wykonaniu doświadczenia zapisaliśmy wnioski i dokonaliśmy weryfikacji naszej hipotezy.

Kiedy komety lub asteroidy zderzają się z innym ciałem stałym takim jak planeta, powodują powstanie kraterów. Rozmiar i głębokość kraterów zwiększa się im większa jest szybkość, ciężar i wielkość asteroid/komet. Taka kolizja nie tylko zmienia strukturę fizyczną uderzanego obiektu (planety), ale może także doprowadzić do zmian w ekosystemie planety.

Doświadczenia i eksperymenty przyczyniają się do nabywania przez uczniów umiejętności badawczych, dzięki nim uczniowie zdobywają dokładniejszą wiedzę o rzeczywistości i uczą się ją przekształcać. Przede wszystkim jednak dobrze się bawią, bacznie obserwują, uczą się stawiać hipotezy i wyciągać wnioski.
Dziękuję pani Karolinie Augustyniak za inicjatywę i osobiste zaangażowanie w wykonanie naszego eksperymentu oraz rodzicom uczniów kl. IIa za dostarczenie potrzebnych materiałów.

Tekst: mgr Renata Lenderuk-Bigaj